2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Stelpost Jeugd
De extra rijksmiddelen waar de gemeenten vanuit toezicht mee mogen rekenen bij deze begroting zijn berekend op 75% van het bedrag dat de arbitragecommissie heeft geadviseerd. Uiteraard zal het Rijk met de volledige 100% over de brug moeten komen, maar dat zal niet eerder gebeuren dan dat er een nieuw kabinet is benoemd: iets wat op dit moment nog niet op de korte termijn zal gebeuren. We zien ons daarom genoodzaakt om een risicobandbreedte aan te geven ten aanzien van de begroting 2022, ook al omdat er meerdere bewegingen in de Algemene Uitkering nog tot een finale conclusie of afspraak moeten komen (denk daarbij aan de opschalingskorting). We zien het daarom als een risico dat twee kanten kan uitvallen en kwantificeren dat als plus en min 25% van het bedrag van de arbitragecommissie.

Uitvoering Jeugdwet en Wmo
We zien de laatste maanden voor de Jeugdhulp een post corona-effect zich aftekenen. Met de scholen weer volledig open is de verwachting dat het aantal jongeren met dyslexie en gedragsstoornissen weer zal toenemen. Ook de wachtlijsten in de Jeugd GGZ (waar we in 2021 ook een duidelijke stijging van zorgkosten hebben kunnen constateren) zijn een indicatie voor toenemende zorgkosten. Belangrijk is ook voor onze gemeente om er op te blijven toezien dat de capaciteit bij de zorgverleners past bij de hoeveelheid zorgvraag vanuit onze inwoners.  

WMO: vergrijzing en wachtlijsten GGZ
Voor de Wmo geldt dat de wachtlijsten voor de volwassenen GGZ (gefinancierd door de Zorgverzekeringswet) toenemen. Dat leidt bij gemeenten in algemene zin en dus ook bij Assen tot meerkosten op de Wmo omdat mensen aanspraak maken op (dure) arrangementen binnen de Wmo. Dat lijkt ons een niet wenselijk effect, zowel op macro als op gemeentelijk niveau. Dit is daarom ook een punt van aandacht bestuurlijk voor de VNG richting de landelijke politiek ten aanzien van de verdeling van zorgmiddelen. Daarnaast hebben we in 2021 een sterke stijging van de huishoudelijke hulp (categorie 1) gezien als gevolg van het abonnementstarief. Gezien de vergrijzing in Nederland en ook specifiek in de gemeente Assen ligt het voor de hand dat deze nieuwe categorie ouderen eveneens meer aanspraak zal maken op onze zorgvoorzieningen. Het is daarom ook van belang de lobby vanuit de VNG richting het rijk, met de uitspraak van de arbitragecommissie op het gebied van de Jeugdzorg in de hand, stevig in te zetten op compensatie van deze beide categorieën waaruit meerkosten zullen ontstaan voor onze gemeente.

In de prognose zorgkosten is zoveel mogelijk rekening gehouden met de stijgende kosten voor volume en prijs.  

Voor de extramuralisering van de GGZ is een landelijk hoofdlijnenakkoord afgesloten tussen de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Hoewel de ambitie van het Rijk naar beneden is bijgesteld en de gemeenten ook extra middelen krijgen, is het de vraag of de extra middelen alle kosten compenseren wanneer meer GGZ-cliënten in de wijk gaan wonen.

Gemeentelijke Kredietbank (GKB)  
financieel en organisatorisch
De GKB is in 2021 onderwerp van een strategische herijking, waarvoor een extern adviseur in de arm is genomen. Momenteel worden twee toekomstscenario's onderzocht. Naar verwachting zal eind 2021, begin 2022 besluitvorming hierover plaatsvinden. Beide scenario’s zullen gepaard gaan met een forse extra last voor de deelnemende gemeenten. De hoogte hiervan is nog ongewis, evenals de uitwerking (frictiekosten, aanzuivering negatief resultaat, eventuele garantiestellingen) en het moment of momenten van het nemen van de extra last(en). De begroting 2022 van de GKB laat een positief resultaat zien. Gezien de huidige ontwikkelingen houden we voor 2022 echter rekening met een GR-resultaat van € 1 miljoen negatief, bestaande uit een toevoeging aan de frictiekostenvoorziening en een exploitatietekort. Het aandeel van Assen hierin bedraagt 42%.

Een belangrijke rol in de (financiële) toekomst van de GKB spelen de DVO-gemeenten (die diensten afnemen van de GKB op basis van een dienstverleningsovereenkomst). De omzet vanuit de DVO-gemeenten ligt opgeteld hoger dan die van de GR-gemeenten, en van een aantal eind 2021 aflopende contracten is nog niet zeker of deze verlengd gaan worden. Zeker gezien de positie waarin de GKB nu verkeert, is de kans aanwezig dat sommige DVO-gemeenten voor een andere aanbieder gaan kiezen. Waarbij er een risico schuilt dat het afschalen van de organisatiekosten geen gelijke tred kan houden  met de afnemende omzet.

Daarnaast speelt de coronapandemie nog altijd een rol. Het is lastig de effecten voor 2022 in te schatten. We zien tot nu toe een zeer grillig verloop in de instroom van cliënten. De door velen voorspelde boeggolf aan aanvragen is uitgebleven. Op basis van eerdere macroramingen van het CPB voor 2022 (ruim 13% meer bijstandsuitkeringen) zou ook de druk op schuldhulpverlening gaan toenemen, maar deze ramingen zijn inmiddels alweer naar beneden bijgesteld. Al met al veel onzekerheden, die een inschatting van de effecten in 2022 bemoeilijken.

Gemeentelijke Kredietbank (GKB) btw-risico voor schuldhulpverlening
Bij de GKB loopt een onderzoek of onderdelen van hun dienstverlening, met name bewindsvoering, belast moeten worden met btw. We zoeken uit of de uitvoering van deze activiteit onder de wettelijke taak voor schuldhulpverlening valt en daarmee een onbelaste activiteit is. Dit is een langlopend traject. Mocht uit het onderzoek blijken dat dit toch een btw-belaste activiteit is het onzeker of we deze extra btw-last kunnen terugvorderen via het btw-compensatiefonds voor gemeenten.

Financiële risico’s Beschermd Wonen en Maatschappelijke Ondersteuning
Alle negen gemeenten in Drenthe waarvoor de gemeente Assen als centrumgemeente de uitvoering verzorgt voor Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen zijn overeengekomen om de regio Assen vanaf 2022 informeel te splitsen in twee regio’s, Noordmidden Drenthe en Zuidwest Drenthe. We verdelen de centrummiddelen voor BW en MO over deze twee regio’s volgens een eigen verdeelsleutel. Er zijn afspraken gemaakt over de maatschappelijke opvang aan de Havenkade in Assen om deze gezamenlijk in stand te houden tot 2024.

Voor Beschermd Wonen komt er landelijk per 2023 een nieuw objectief verdeelmodel voor de decentralisatie van BW naar alle gemeenten. De uitwerking van het nieuwe model is bekend .We gaan over een periode van 10 jaar van een historisch naar een objectieve verdeling en de verwachting is dat we in 10 jaar toegaan naar een licht nadeel. In hoeverre zich dit nadeel feitelijk voordoet is natuurlijk ook afhankelijk van de vraagontwikkeling de komende 10 jaar.

In verband met de overgang van een grote hoeveelheid klanten van BW naar Wlz (meer dan vooraf verwacht) is het onduidelijk welke financiële afrekening met het Rijk nog gaat plaatsvinden door middel van een uitname uit de integratie-uitkering. Onze eigen verwachting op dit moment is dat dit een (licht) positief risico bevat, maar we kunnen dat risico helaas niet kwantificeren. Zodra er meer duidelijkheid komt – op zijn vroegst verwacht bij de decembercirculaire 2021- dan ontvangt u hierover nadere informatie.

Overige financiële risico’s zorgkosten en relatie met rijksmiddelen
In algemene zin is het goed om duiding te geven van de totale zorgkosten binnen de gemeente Assen (inclusief regionale middelen voor Beschermd Wonen): een afwijking van 1% ten aanzien van de begroting van ruim € 90 miljoen in 2022 leidt tot een afwijking in de kosten van € 900.000. Wij houden u zo goed mogelijk op de hoogte van de laatste inzichten in de ontwikkeling van de zorgkosten. Afwijkingen bij de jaarstukken van significante omvang in absolute zin kunnen wij niet uitsluiten.